ચરૈવેતી: સંદેશ અને આજની પેઢી

પરિચય

ભારતીય સંસ્કૃતિના વૈદિક સાહિત્યમાં અનેક એવા શબ્દો અને સૂત્રો છે જે માત્ર કાવ્યાત્મક સૌંદર્ય પૂરતા મર્યાદિત નથી, પરંતુ જીવન જીવવાની એક ઊંડાણભરી દિશા આપે છે. આવા જ મંત્રોમાં એક છે “ચરૈવેતી… ચરૈવેતી”. સંસ્કૃત ભાષામાં તેનો અર્થ થાય છે “ચાલતાં રહો… આગળ વધતાં રહો”. આ મંત્ર માત્ર શારીરિક ગતિ માટે નહીં, પરંતુ માનસિક, બુદ્ધિગમ્ય અને આધ્યાત્મિક પ્રગતિ માટે પણ સમર્પિત છે.

આ મંત્રનો ઉદ્ભવ ઋગ્વેદના ઐતરેય બ્રાહ્મણ માંથી થયો છે, જ્યાં મનુષ્યને ક્યારેય થાક ન માનવાનો, ક્યારેય થંભી ન જવાનો સંદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. જીવનનો મુળ સ્વભાવ ગતિશીલતાનો છે. નદી વહે છે એટલે જીવન છે, હવા વહે છે એટલે પ્રાણ છે, પૃથ્વી ફરે છે એટલે સૃષ્ટિ જીવંત છે. જ્યાં ગતિ અટકી જાય, ત્યાં જીવન ક્ષીણ થઈ જાય છે. આથી જ આપણા ઋષિમુનિઓએ હજારો વર્ષ પહેલા કહી દીધું—

“ચરૈવેતી… ચરૈવેતી…” – સતત આગળ વધો, અટકશો નહીં, જીવનનો પંથ અનંત છે.”

આજના ઝડપી બદલાતા સમયમાં આ મંત્રની અસર વધારે ઊંડી છે. ટેકનોલોજી, વિજ્ઞાન, શિક્ષણ, વ્યવસાય, અને આધ્યાત્મિકતા — દરેક ક્ષેત્રમાં નવી ઊંચાઈઓ મેળવવા માટે અવિરત પ્રયત્ન અને અવિરત યાત્રા જ સફળતાની ચાવી છે.

ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક સંદર્ભ

ઋગ્વેદના ઐતરેય બ્રાહ્મણ (Rigveda’s Aitareya Brahmana) માં મનુષ્યજીવનના મૂળભૂત સત્યની શોધ કરવા માટે અનેક ઉપદેશો આપ્યા છે. તેમાંના એક પ્રખ્યાત મંત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે:

“चरन् वै मधु विन्दति चरन्मधु समश्नुते।
चरैरिवैकः सध्वानं चरैरिवैकः परिब्रूयात्।
चरैरिवैकः प्र जायताम्… चरैवेति… चरैवेति।”

અર્થાત્,
ચાલતો માણસ જ મધુર ફળ મેળવે છે.
ચાલતો માણસ જ નવી ઊર્જા અને અનુભવ મેળવે છે.
ચાલતો માણસ જ સમાજ સાથે સંવાદ સ્થાપિત કરે છે.
ચાલતો માણસ જ નવી પેઢીને જન્મ આપે છે.

અહીં ‘ચાલવું’ એ માત્ર પગે ચાલવું નહિ, પરંતુ જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં અવિરત પ્રગતિ કરવી, જિજ્ઞાસા જીવંત રાખવી, અને સતત નવું શીખવાની તલપ ધરાવવી એ અર્થમાં છે.

ભારતીય પરંપરામાં અનેક મહાન ઋષિઓ, સાધકો અને યોગીઓએ પોતાનું જીવન સતત યાત્રામાં પસાર કર્યું. બુદ્ધે રાજ્ય છોડીને સાધનાની યાત્રા શરૂ કરી, શંકરાચાર્યએ સમગ્ર ભારત ચરણવંદિત કરી ચાર ધામ સ્થાપ્યા, સ્વામી વિવેકાનંદે વિશ્વભરમાં ભારતના જ્ઞાનનો પ્રસાર કર્યો—આ બધું જ “ચરૈવેતી”ના જીવન્ત ઉદાહરણ છે.

આધુનિક દ્રષ્ટિ: ચરૈવેતીનો અર્થ આજના સમયમાં

“ચરૈવેતી… ચરૈવેતી…” મંત્ર હજારો વર્ષ પહેલાંના ઋષિઓએ ઉચ્ચાર્યો હતો, પરંતુ તેનું મહત્ત્વ સમય જતાં ઓછું નથી થયું. હકીકતમાં આજના યુગમાં તેની આવશ્યકતા વધુ છે.

આધુનિક માનવજીવન અત્યંત ઝડપથી બદલાઈ રહ્યું છે. ટેકનોલોજી, વિજ્ઞાન, અર્થતંત્ર અને સામાજિક માળખામાં રોજબરોજ નવા પ્રયોગો થઈ રહ્યા છે. આજે જો કોઈ વ્યક્તિ સ્થિર રહી જાય તો તે પાછળ રહી જાય છે.

વિશ્વ પ્રસિદ્ધ વિચારક ઓશોએ “ચરૈવેતી”ને આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ સમજાવતા કહ્યું હતું કે—“જીવન એટલે એક સતત વહેતો પ્રવાહ. તે ક્યારેય અટકતો નથી. તમે અટકી જાઓ તો જીવનથી છૂટા પડી જાઓ છો. જીવન સાથે ચાલવા માટે, તેને માણવા માટે સતત આગળ વધવું જરૂરી છે.”

આ રીતે આધુનિક યુગમાં “ચરૈવેતી” એટલે કે સતત વિકાસ, અવિરત યાત્રા અને જીવન પ્રત્યેની જિજ્ઞાસા છે.

વિદ્યા અને સંશોધન ક્ષેત્રે સંદેશ : આજનો વિદ્યાર્થી જો સ્થિર રહી જાય તો તેનાં જ્ઞાનનો વિકાસ અટકી જાય. નવી ટેકનોલોજી, નવા વિષયો, નવી ભાષાઓ અને નવી સંસ્કૃતિઓને સ્વીકાર્યા વગર સફળતા શક્ય નથી. ‘ચરૈવેતી’ અહીં એક પ્રેરણા આપે છે કે શિક્ષણ ક્યારેય પૂર્ણ નથી થતું, તે જીવનભરની યાત્રા છે.

વ્યવસાય અને રોજગાર ક્ષેત્રે સંદેશ : વ્યવસાય જગતમાં સતત નવી સ્પર્ધા અને નવિનતા (Innovation) આવે છે. જે કંપની સમયસર બદલાતી નથી, તે બજારમાં ટકી શકતી નથી. ટાટા, રિલાયન્સ, ઇન્ફોસિસ જેવી કંપનીઓની સફળતા પાછળનું રહસ્ય એ જ છે—સતત પ્રગતિ, અવિરત નવિનતા અને આગેકૂચ.

સામાજિક જીવનમાં સંદેશ : વ્યક્તિગત સંબંધો, સામાજિક જવાબદારીઓ અને માનવતાનાં ક્ષેત્રોમાં પણ ‘ચરૈવેતી’ જરૂરી છે. માણસે પોતાનું મન ખુલ્લું રાખવું, બદલાતી પરિસ્થિતિઓને સ્વીકારવી અને નવી પેઢી સાથે ચાલવું જરૂરી છે.

માનસિક અને આધ્યાત્મિક વિકાસ : ‘ચરૈવેતી’નો એક ઊંડો અર્થ આધ્યાત્મિક યાત્રામાં પણ છે. ધ્યાન, સાધના અને આત્મજ્ઞાનનો માર્ગ અનંત છે. મનુષ્યે અહીં પણ અટકી જવું નહિ, સતત આંતરિક શાંતિ અને આનંદની શોધ ચાલુ રાખવી જોઈએ.

આપણી પેઢી માટે ચરૈવેતીનો સંદેશ

આજની યુવા પેઢી માટે “ચરૈવેતી” મંત્ર અત્યંત ઉપયોગી બની શકે છે. કારણ કે આજના યુવાનો પાસે ઊર્જા, સપના અને આત્મવિશ્વાસ છે, પરંતુ ઘણીવાર તેઓ ઝડપી સફળતાની ઈચ્છામાં થાકીને અટકી જાય છે.

‘ચરૈવેતી’ શીખવે છે—અવિરત મહેનત: સફળતા એક દિવસમાં મળતી નથી. સતત પ્રયત્ન કરનાર જ શિખરો સર કરે છે.અનંત જિજ્ઞાસા: નવું શીખવાનું ક્યારેય બંધ ન કરો.

પરિવર્તનને સ્વીકારવું: પરિસ્થિતિ બદલાય ત્યારે નવી રીતો અપનાવો.

આત્મવિશ્વાસ: મુશ્કેલીઓ આવે ત્યારે અટકશો નહિ, આગળ વધતા રહો.

સામાજિક જવાબદારી: વ્યક્તિગત સફળતા સાથે સમાજ માટે કંઈક સકારાત્મક કરવું.

વિશ્વના મહાન વૈજ્ઞાનિક આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન કહેતાં હતાં કે—

“જીવન સાયકલ ચલાવવા જેવું છે. સંતુલન જાળવવા માટે આગળ વધવું જરૂરી છે.”

યુવાનો માટે પણ આ જ સંદેશ છે—જીવનમાં સંતુલન અને સફળતા મેળવવા માટે સતત આગળ વધવું જ પડશે.

જીવન માટેના પાઠ: ચરૈવેતીનો માર્ગદર્શન

“ચરૈવેતી… ચરૈવેતી…” માત્ર એક મંત્ર નથી; તે જીવન જીવવાની એક સુવર્ણ કુંજી છે. મનુષ્ય જીવનમાં અનેક ચઢાવ-ઉતાર આવે છે. સફળતા અને નિષ્ફળતા, આનંદ અને દુઃખ, લાભ અને નુકસાન – બધું જ જીવનનો ભાગ છે. પરંતુ આ બધાં વચ્ચે પણ જો આપણે સતત આગળ વધતા રહીએ, તો જીવન અર્થપૂર્ણ બની જાય છે.

આ મંત્ર આપણને નીચેના પાઠ શીખવે છે:
1. અવિરત પ્રયત્નનું મહત્વ
    સફળતા ક્યારેય એક રાત્રીમાં પ્રાપ્ત થતી નથી. મહાન વૈજ્ઞાનિકો, વિચારકો, સાહિત્યકારો અને આધ્યાત્મિક ગુરૂઓએ વર્ષો સુધી મહેનત કરીને જ ઉન્નતિનાં શિખરો સર કર્યા છે. થોમસ એડિસન લાઇટ બલ્બ શોધતા પહેલા હજારો પ્રયોગો નિષ્ફળ ગયા, પરંતુ તેમણે હાર માની નહીં – આ છે “ચરૈવેતી”નું જીવંત ઉદાહરણ.

2. નવા અવસરની શોધ
    સ્થિર રહી જવાથી અવસર આપણા જીવનમાં આવતાં નથી. નવા અવસર ત્યારે જ મળે છે, જ્યારે આપણે સતત પ્રયત્ન કરતાં રહીએ અને આગળ વધતાં રહીએ. “ચરૈવેતી” મંત્ર આપણને ચેતવે છે કે બદલાતા યુગ સાથે બદલાવ જરૂરી છે.

3. માનસિક શક્તિ અને આત્મવિશ્વાસ
    જીવનના માર્ગમાં અનેક મુશ્કેલીઓ આવે છે. ઘણી વાર આપણું મન થાકી જાય છે. પરંતુ સતત પ્રયત્ન અને આત્મવિશ્વાસથી જ મુશ્કેલીઓ પાર થઈ શકે છે. જેમ નદી પહાડો કાપીને પોતાનો માર્ગ બનાવે છે, તેમ માણસે પણ અડગ રહીને આગળ વધવું જોઈએ.

4. સમાજ માટે યોગદાન
     “ચરૈવેતી”નો સંદેશ માત્ર વ્યક્તિગત સફળતા સુધી મર્યાદિત નથી. જીવનમાં આગળ વધતા-વધતા સમાજ માટે કંઈક સકારાત્મક કરવું પણ એટલું જ મહત્વનું છે. મહાત્મા ગાંધીજીનું જીવન તેનો ઉત્તમ દાખલો છે. તેમણે સતત યાત્રા કરીને, લોકો સુધી પહોંચી, સત્ય અને અહિંસાનો સંદેશ આપ્યો અને સમગ્ર રાષ્ટ્રને પ્રેરણા આપી.

5. આધ્યાત્મિક યાત્રાનો માર્ગ
    આંતરિક શાંતિ અને આનંદ મેળવવા માટે પણ સતત યાત્રા જરૂરી છે. ધ્યાન, પ્રાર્થના, સેવા અને સદ્ગુણોના વિકાસ દ્વારા મનુષ્ય આધ્યાત્મિક પ્રગતિ કરી શકે છે. “ચરૈવેતી”નો અર્થ અહીં છે – આત્મજ્ઞાન તરફ સતત આગળ વધવું.

વર્તમાન સમયમાં ચરૈવેતીનો પ્રયોગ

આજના સમયમાં “ચરૈવેતી”ના સિદ્ધાંતનો પ્રયોગ અનેક ક્ષેત્રોમાં થઈ શકે છે:

શિક્ષણ: વિદ્યાર્થીઓએ સતત નવી કુશળતાઓ શીખવી જોઈએ – ભાષાઓ, ટેકનોલોજી, વિજ્ઞાન, કળા વગેરે.

વ્યવસાય: ઉદ્યોગપતિઓએ બજારમાં આવતાં બદલાવને સ્વીકારીને નવીનતા લાવવી જોઈએ.

સામાજિક જીવન: પરિવર્તનશીલ સમાજમાં સહિષ્ણુતા, સમાનતા અને માનવતાનાં મુલ્યોને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ.

પર્યાવરણ સંરક્ષણ: પૃથ્વી બચાવવા માટે સતત પ્રયત્નો જરૂરી છે – વૃક્ષારોપણ, પાણી બચત, સ્વચ્છતા આંદોલન વગેરે.

આધ્યાત્મિકતા: રોજિંદા જીવનમાં ધ્યાન, યોગ અને સદ્ગુણો દ્વારા આત્મિક શાંતિ મેળવવી.

ચરૈવેતીનો અખંડ સંદેશ

“ચરૈવેતી… ચરૈવેતી…”નો મંત્ર આપણને શીખવે છે કે જીવન ક્યારેય અટકવાનું નથી.

દરેક પળે નવો અનુભવ, નવો અવસર અને નવી આશા આપણને મળી શકે છે, જો આપણે આગળ વધતા રહીએ.

આજની પેઢી માટે આ મંત્ર ખૂબ મહત્વનો છે, કારણ કે આજનો યુગ ઝડપથી બદલાઈ રહ્યો છે. સફળતા મેળવવા માટે જ્ઞાન, મહેનત, દૃઢતા અને અવિરત પ્રયત્ન જરૂરી છે.

અંતે કહી શકાય કે –
જીવન એક યાત્રા છે,
માર્ગ લાંબો છે,
પડકારો અનેક છે,
પરંતુ ચાલતાં રહો… આગળ વધતાં રહો… ચરૈવેતી… ચરૈવેતી…
ભારતીય ઇતિહાસમાં અનેક મહાનુભાવોએ “ચરૈવેતી”ના સિદ્ધાંતને પોતાના જીવનમાં ઉતાર્યો હતો.

ગૌતમ બુદ્ધે રાજ્ય છોડીને સાધનાની યાત્રા કરી અને સમગ્ર ભારતમાં ધર્મચક્ર પ્રસ્થાપિત કર્યું.

આદિ શંકરાચાર્યએ ભારતભરમાં ચાર ધામ સ્થાપ્યા અને અદ્વૈત વેદાંતનો સંદેશ આપ્યો.

સ્વામી વિવેકાનંદે પશ્ચિમમાં જઈને ભારતીય સંસ્કૃતિનો ડંકો વગાડ્યો.

આ બધા ઉદાહરણો બતાવે છે કે “ચરૈવેતી” જીવનને ઊંચાઈ પર લઈ જવા માટેનો માર્ગદર્શક સિદ્ધાંત છે.

ચરૈવેતીનો ના આધુનિક ભારતના ઉદાહરણો

૧. ડૉ. એ.પી.જે. અબ્દુલ કલામ

ભારતના “મિસાઇલ મેન” અને પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. કલામજીનું જીવન “ચરૈવેતી” મંત્રનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે.

એક સામાન્ય પરિવારમાં જન્મ્યા છતાં તેમણે ક્યારેય સંજોગોને દોષ આપ્યો નહીં.

વિદ્યાર્થીજીવનમાં આર્થિક મુશ્કેલીઓ હોવા છતાં સતત અભ્યાસ, સંશોધન અને નવીનતાના માર્ગ પર આગળ વધતા રહ્યાં.

ISRO અને DRDOમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપીને ભારતને સ્વદેશી મિસાઇલ ટેક્નોલોજી અને અંતરિક્ષ સંશોધનમાં આગળ વધાર્યું.

૨. નરેન્દ્ર મોદી – રાજકીય યાત્રા

ભારતના વર્તમાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીજીનું જીવન પણ ચરૈવેતી મંત્રનું ઉત્તમ પ્રતિક છે.

બાળપણમાં એક સામાન્ય ચા વેચનારથી લઈને ગુજરાતના મુખ્ય પ્રધાન અને પછી ભારતના વડાપ્રધાન સુધીનો સફર સતત પ્રયત્નો અને પરિશ્રમનું ફળ છે.

તેમની કાર્યશૈલીમાં સતત નવી પહેલ, નવા પ્રોજેક્ટ્સ અને રાષ્ટ્રીય વિકાસ માટેના અવિરત પ્રયત્નો જોવા મળે છે.

૩. ઇન્ફોસિસ અને નારાયણ મૂર્તિ

ભારતના આઈટી ક્ષેત્રના વિકાસમાં ઇન્ફોસિસ અને તેના સંસ્થાપક નારાયણ મૂર્તિનું યોગદાન અદભૂત છે.

1981માં નાની મૂડીથી શરૂ થયેલી કંપની આજે વિશ્વસ્તરીય આઈટી જાયન્ટ બની છે.

સતત નવીનતા, પારદર્શિતા અને મહેનતથી કંપનીએ વૈશ્વિક બજારમાં પોતાની આગવી ઓળખ ઉભી કરી.

૪. ઓલમ્પિક અને ખેલજગતનાં હીરો

પી.વી. સિંધુ, નીરજ ચોપરા, મેરિ કોમ જેવા ખેલાડીઓએ સંજોગો સામે લડીને સતત મહેનત કરી અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતનું ગૌરવ વધાર્યું.

ખેલાડીઓનું જીવન અવિરત અભ્યાસ, તાલીમ અને નિષ્ફળતાના પછી પણ હાર ન માનવાનો પાઠ આપે છે.

૫. સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા આંદોલન

આજના યુવાનો સ્ટાર્ટઅપ્સ દ્વારા નવીનતા અને ટેક્નોલોજીનું નવું યુગ લાવી રહ્યા છે.

ઓલા, ફ્લિપકાર્ટ, ઝોમેટો, બાયજુઝ જેવી કંપનીઓએ નાની શરૂઆતથી વૈશ્વિક સ્તરે નામના મેળવી છે.

આ તમામ સ્ટાર્ટઅપ્સ “ચરૈવેતી” મંત્રના આધુનિક પ્રતિબિંબ છે – અવિરત પ્રયત્ન અને નવી વિચારસરણી.

૬. સ્વચ્છ ભારત અભિયાન

રાષ્ટ્રવ્યાપી સ્વચ્છતા અભિયાન માત્ર એક દિવસની ઝુંબેશ નહીં, પરંતુ સતત ચાલતું રહેલું આંદોલન છે.

લાખો લોકો, સંસ્થાઓ અને સરકારના પ્રયત્નોથી આજે શહેરો અને ગામોમાં સ્વચ્છતાનો સંદેશ પહોચ્યો છે. આ એક સામૂહિક “ચરૈવેતી”નું ઉદાહરણ છે, જ્યાં સમગ્ર સમાજ અવિરત યાત્રામાં જોડાયો છે.

ચરૈવેતી મંત્ર અને આધુનિક ભારતના સંતોના જીવનપાઠ

૧. સ્વામી વિવેકાનંદ: યુવાશક્તિનું જાગરણ

સ્વામી વિવેકાનંદે (૧૮૬૩-૧૯૦૨) સમગ્ર વિશ્વમાં ભારતની વેદાંત પરંપરાનો ડંકો વગાડ્યો. ૧૮૯૩માં શિકાગોમાં આપેલું તેમનું પ્રખ્યાત ભાષણ વિશ્વને ભારતની આધ્યાત્મિકતા તરફ આકર્ષિત કરનારું હતું.

ચરૈવેતી મંત્રનો અમલ: સ્વામી વિવેકાનંદે ક્યારેય આરામ ન કર્યો. યુવાનોને તેમણે સંદેશ આપ્યો: "ઉઠો, જાગો અને લક્ષ્ય પ્રાપ્ત થાય ત્યાં સુધી થંભશો નહીં." તેમણે સમગ્ર ભારતની યાત્રા કરી, લોકોમાં શિક્ષણ અને આત્મવિશ્વાસનો સંદેશ ફેલાવ્યો.

સંદેશ: યુવાનોને તેમણે કહ્યું કે આધ્યાત્મિકતા એટલે સમાજસેવા. શિક્ષણ, આરોગ્ય, ગરીબી નિવારણ જેવા ક્ષેત્રોમાં કામ કરીને જીવનને અર્થપૂર્ણ બનાવો.

૨. પરમહંસ યોગાનંદ: યોગનો વૈશ્વિક પ્રસાર

પરમહંસ યોગાનંદે (૧૮૯૩-૧૯૫૨) યોગ અને ધ્યાનના માર્ગને પશ્ચિમ વિશ્વ સુધી પહોંચાડ્યો. તેમનું પ્રખ્યાત પુસ્તક "Autobiography of a Yogi" વિશ્વભરમાં લાખો લોકોને આધ્યાત્મિક જીવન માટે પ્રેરિત કરનારું સાબિત થયું.

ચરૈવેતીનો અમલ:યોગાનંદજી ક્યારેય સ્થિર રહ્યા નહીં. તેમણે ભારતમાં યોગનો પ્રચાર કર્યો અને પછી પશ્ચિમ વિશ્વમાં ધ્યાન તથા આત્મજ્ઞાનના કેન્દ્રો સ્થાપ્યા.

સંદેશ: યોગ અને આધ્યાત્મિક જીવનનો સાચો અર્થ આંતરિક શાંતિ અને માનવસેવામાં છે.

૩. શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ: ભક્તિ અને સાધનાનું મિલન

શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ (૧૮૩૬-૧૮૮૬) આધ્યાત્મિક જીવનના પ્રેરણાસ્ત્રોત રહ્યા. તેમનું જીવન સાધના, ભક્તિ અને માનવ પ્રેમથી ભરેલું હતું.

ચરૈવેતીનો અમલ: રામકૃષ્ણ પરમહંસે સતત સાધના કરી અને જીવનના દરેક ક્ષણે ભગવાનના અનુભવને જીવનમાં ઉતાર્યો.

સંદેશ: દરેક ધર્મમાં એક જ સત્ય છે – માનવસેવા અને ભક્તિ.

૪. માતા અમૃતાનંદમયી દેવી (અમ્મા): કરુણાનો જીવંત અવતાર

માતા અમૃતાનંદમયી દેવી, જેમને વિશ્વ "હગિંગ સેન્ટ" તરીકે ઓળખે છે, તેમણે લાખો લોકોને માતૃત્વના સ્નેહથી આશીર્વાદ આપ્યા છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: અમ્માએ હોસ્પિટલો, શાળાઓ, ગરીબી નિવારણ યોજનાઓ, આપત્તિ રાહત કાર્યો દ્વારા સતત માનવસેવામાં પોતાને ઝોકી દીધા.

સંદેશ: કરુણા અને પ્રેમ દ્વારા સમાજમાં પરિવર્તન લાવો. સેવા એ જ સત્ય આધ્યાત્મિકતા છે.

૫. પ્રભુપાદ સ્વામી: કૃષ્ણભક્તિનો વૈશ્વિક પ્રસાર

આંતરરાષ્ટ્રીય કૃષ્ણભાવનામૃત સંગઠન (ISKCON)ના સ્થાપક એ.સી. ભક્તિવેદાંત સ્વામી પ્રભુપાદે કૃષ્ણ ભક્તિનો વૈશ્વિક સ્તરે પ્રચાર કર્યો.

ચરૈવેતીનો અમલ: :તેમણે વરિષ્ઠ વયે પણ વિશ્વભરમાં પ્રવાસ કર્યા, ભાગવત ગીતાના સંદેશને લાખો લોકો સુધી પહોંચાડ્યા.

સંદેશ: ભક્તિ માર્ગનો અર્થ માત્ર પુજા નથી, પણ જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સત્ય, અહિંસા અને સેવા ઉતારવી.

૬. પંડુરંગ શાસ્ત્રી આઠવલે: સ્વાધ્યાય આંદોલનના પ્રણેતા

પંડુરંગ શાસ્ત્રી આઠવલેએ (૧૯૨૦-૨૦૦૩) "સ્વાધ્યાય આંદોલન" શરૂ કરીને ભક્તિ અને સેવા દ્વારા સામાજિક પરિવર્તનની દિશામાં કાર્ય કર્યું.

ચરૈવેતીનો અમલ: તેમણે ગામ-ગામ જઈને લોકોને એકતા, સ્વાવલંબન અને આધ્યાત્મિક જીવન માટે પ્રેરિત કર્યા.

સંદેશ: ભક્તિ માત્ર વ્યક્તિગત નથી – તે સમાજના કલ્યાણ સાથે જોડાયેલી હોવી જોઈએ.

૭. સંત પૂજ્ય મોરારી બાપુ: શાંતિ અને પ્રેમના દૂત મોરારી બાપુ રામકથાઓ દ્વારા સમગ્ર વિશ્વમાં શાંતિ, પ્રેમ અને માનવ મૂલ્યોનો સંદેશ આપી રહ્યા છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: પૂજ્ય બાપુ વિશ્વભરમાં રામકથા કરીને લાખો લોકોના હૃદયમાં માનવતા અને આધ્યાત્મિકતા જગાવી રહ્યા છે.

સંદેશ: ધર્મનો અર્થ માનવપ્રેમ, કરુણા અને સત્ય જીવનમાં ઉતારવો.

૮. બ્રહ્મકુમારી સંસ્થા: રાજયોગ દ્વારા આંતરિક શાંતિ

બ્રહ્મકુમારી સંસ્થાએ વિશ્વભરમાં રાજયોગ, ધ્યાન અને સદ્ગુણોના પ્રસાર દ્વારા માનવજીવનમાં પરિવર્તન લાવ્યું છે.

ચરૈવેતીનો અમલ : સંસ્થાએ શિક્ષણ, આરોગ્ય અને આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રે હજારો કેન્દ્રો સ્થાપ્યા છે અને સતત સેવા કાર્ય કરી રહી છે.

સંદેશ : આંતરિક શાંતિ દ્વારા જ સમાજમાં શાંતિ આવી શકે છે.

ચરૈવેતિ અને આધુનિક ભારત

૧. ISRO અને અવકાશયાત્રા

ચંદ્રયાન-૩નું સફળ અવતરણ ભારતને વિશ્વમાં ચંદ્ર પર ઉતરનાર ચોથું દેશ બનાવે છે.

મંગલયાન (Mars Orbiter Mission) દુનિયામાં સૌથી ઓછા ખર્ચે સફળ મિશન બન્યું.

આ બધાં ઉદાહરણો દર્શાવે છે કે, ભારતે અવિરત પ્રયત્ન કરીને અવકાશ સંશોધનમાં વિશ્વગુરુ બનવાનો માર્ગ ઝડપી લીધો છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: અવકાશયાત્રામાં વારંવારના નિષ્ફળ પ્રયત્નો છતાં ભારત ક્યારેય અટક્યું નથી. દરેક નિષ્ફળતા પછી નવી ટેકનોલોજી સાથે આગળ વધ્યું છે.

૨. ડિજિટલ ઇન્ડિયા ક્રાંતિ

ભારત આજે UPI પેમેન્ટ સિસ્ટમ દ્વારા દુનિયામાં અગ્રેસર છે.

ગામડાં સુધી ઈન્ટરનેટ પહોંચાડીને ડિજિટલ શિક્ષણ, ટેલિમેડિસિન, ઈ-ગવર્નન્સ શક્ય બન્યું છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: ડિજિટલ યુગમાં ભારતે સતત નવી ટેકનોલોજી અપનાવી અને આત્મનિર્ભરતા તરફ પ્રયાણ કર્યું.

૩. સ્ટાર્ટઅપ ઇન્ડિયા અને ઉદ્યોગસાહસિકતા

ભારત આજે વિશ્વમાં ત્રીજું સૌથી મોટું સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ ધરાવે છે.

ઓલા, ફ્લિપકાર્ટ, ઝોમેટો, બાયજુઝ, પે-ટી-એમ જેવી કંપનીઓએ નવીનતા દ્વારા વિશ્વમાં નામના મેળવી.

ચરૈવેતીનો અમલ: યુવા ઉદ્યોગસાહસિકોએ નિષ્ફળતા છતાં હાર ન માની સતત નવી તક શોધી.

૪. ખેલક્ષેત્રમાં ભારતનો ઉદય

નીરજ ચોપરાએ ઓલિમ્પિકમાં ગોલ્ડ મેડલ જીતી ભારતનું ગૌરવ વધાર્યું.

પી.વી. સિંધુ, મેરિ કોમ, હોકી ટીમ, ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપ વિજય – બધાએ દર્શાવ્યું કે ખેલક્ષેત્રે ભારત સતત આગળ વધી રહ્યું છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: ખેલાડીઓ સતત મહેનત, શિસ્ત અને તાલીમથી નવા શિખરો સર કરી રહ્યા છે.

૫. પર્યાવરણ અને નવિન ઊર્જા ક્ષેત્ર

ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો સોલાર પાર્ક બનાવનાર દેશ છે.

ઇન્ટરનેશનલ સોલાર એલાયન્સ દ્વારા વૈશ્વિક સ્તરે સૂર્ય ઊર્જા ઉપયોગમાં ભારત આગેવાની લઈ રહ્યું છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: પર્યાવરણ પ્રત્યે જવાબદારી સાથે નવા ઉકેલો શોધી આગળ વધી રહ્યા છીએ.

૬. આરોગ્ય અને વેક્સિન ડિપ્લોમેસી

કોરોના વેક્સિનના ઉત્પાદન અને વૈશ્વિક સ્તરે સપ્લાયમાં ભારત અગ્રણીઓમાં રહ્યું.

આયુષ્માન ભારત યોજના દ્વારા લાખો લોકોને આરોગ્યસેવા ઉપલબ્ધ થઈ.

ચરૈવેતીનો અમલ: સંકટ વચ્ચે પણ આરોગ્ય ક્ષેત્રે ભારત સતત નવી સિદ્ધિઓ સર કરી રહ્યું છે.

૭. મહિલા સશક્તિકરણ

ફ્લાઇટ લેફ્ટનન્ટ અવની ચતુર્વેદી જેવી મહિલા પાઇલટ્સ, મહિલા વૈજ્ઞાનિકો અને ઉદ્યોગસાહસિકોએ વિશ્વ મંચ પર ભારતનું ગૌરવ વધાર્યું.

ચરૈવેતીનો અમલ: મહિલાઓ શિક્ષણ, વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને સેના સુધી તમામ ક્ષેત્રે આગળ વધી રહી છે.

૮. આધ્યાત્મિકતા અને સેવા કાર્ય

આર્ટ ઑફ લિવિંગ (શ્રીશ્રી રવિશંકર), ઇસ્કોન, બ્રહ્મકુમારી, મોરારી બાપુ જેવા સંસ્થાઓ આધ્યાત્મિકતા અને સામાજિક સેવા માટે સતત કાર્યરત છે.

ચરૈવેતીનો અમલ: આધ્યાત્મિક મૂલ્યોને આધુનિક જીવન સાથે જોડીને સેવા અને શાંતિનો સંદેશ ફેલાવ્યો.

***